Íàéðóóëãà ç¿éí ºí㺠àÿñ, ÍÇ-í ÿðóó õýðýãë¿¿ð, ÍÇ-í óòãà ãýñýí õîîðîíäîî íÿãò õîëáîîòîé îéëãîëò óëàìæèëñààð èðñýí. Ýäãýýðýýñ ÍÇ-í óòãà ãýäýã îéëãîëòûã ñàÿõíààñ õýðýãëýõ áîëîâ. Õýëíèé á¿õ õýðýãë¿¿ðèéã íàéðóóëãà äóíäûí áîëîí íàéðóóëãûí ÿëãààðàà á¿õèé ãýæ õî¸ð àíãèëäàã. Íàéðóóëãà äóíäûí õýðýãë¿¿ð ãýäýã íü: ÿíç á¿ðèéí õ¿ðýý, õàðüöààíû íºõöºëä ÍÇ-í ÿìàð íýãýí îíöãîé øèíæ îðóóëàëã¿é õýðýãëýäýã õýëíèé íýãæ¿¿ä þì. Æèøýý íü: ãýð, ìàë, ãàë, õ¿í, óóë, óëààí, ÿðü, áè÷ ã.ì. Èéì íàéðóóëãà äóíäûí õýëíèé íýãæèéí ¿íäñýí äýýð íàéðóóëãûí ÿëãàðàà á¿õèé õýðýãë¿¿ð ¿¿ñäýã. Èíãýæ íýãýí ºâºðìºö ÍÇ-í ò¿âøèí á¿òýýäýã.
Ýíý íü õàðüöàíãóé ÷àíàðòàé. Òóõàéëáàë:¿ãèéã õýðýãëýõ íºõöºë, õ¿ðýý, óëàìæëàë èõ áàéäàã ÷ õýëíèé íýãæèéí ¿íäñýí óòãàòàé ñàëøã¿é õîëáîîòîé. Õýëíèé íýãæèéí óòãà ç¿é, íàéðóóëãà ç¿éí òàë, õýðýãëýõ ¿íäñýíõ¿ðýý õî¸ðûí õîîðîíä òîãòñîí õàìààðàë áàéäàã. Èéì áàéíãûí õîëáîîíû ¿ðýýð óòãà àãóóëãà íü ÍÇ-í òîäîðõîé àíãèëàë, ºí㺠àÿñòàé áîëäîã. Æ íü: “òîðæèãíîõ” ãýäýã ¿ã ¿ãñèéí ñàíãèéí íýãæèéíõýý õóâüä þìíû òîð òîð ÷èìýý ãàðàõ ãýñýí óòãàòàé.
“Òóíãàëàã òàìèð” ðîìàíä Òàéõàð ÷óëóóíû äýðãýä Äîëãîð Áàò 2-í ÿðèëöàæ áàéãààã ä¿ðñëýõäýý:
-Ýýæ ýý, òà õýíä ìºðãºæ áàéãàà þì áý? ãýæ äýðãýä íü çîãñîæ áàéñàí Áàò àñóóâ.
-Çàÿ ãýãýýíä ìºðãºæ áàéíà õ¿¿ ìèíü ãýæ ýõ íü øèâýãíýí õàðèóëàâ.
-Þó ãýæ ìºðãºæ áàéãàà þì áý?
-Áèä ãóðàâò áóÿí çàÿà õàéðëàà÷ ãýæ ãóéæ áàéíà.
-Íàäàä ìºñºí ÷èõýð ãóéãààðàé ýýæ ýý.
-Ìèíèé õ¿¿ ººðºº ìºðãº. Áàò ñºõðºí ñóóæ õýä äàõèí ìºðãºõ人 àìàíäàà, “Ãýãýýíòýýí! íàäàä ìºñºí ÷èõýð õàéðëàà÷” ãýæ “òîðæèãíóóëëàà”. ×óõàì ýíä ë õ¿¿õäèéí ñýòãýõ¿éí ºâºðìºö îíöëîã, öàãààí öàéëãàí ñýòãýë, ä¿ð çóðàã òîäðîí ãàð÷ áàéíà. Áàòûí ä¿ðûã õàéð áóëààì ºõººðäºì áîëãîñîí îíöãîé õ¿÷èí ç¿éëûí íýã íü “òîðæèãíóóëëàà” ãýäýã ¿ãèéã ººð ÿìàð ÷ ¿ãýýð ñîëüæ áîëîõîîðã¿é áàéíà. ¯ã ñîíãîëò õýðõýí îíîâ÷òîé áîëñíûã øàëãàõ ¿íäñýí øàëãóóð íü ýíý þì. Èíãýæ åðèéí “òîð òîð ÷èìýý ãàðãàõ” ãýñýí ¿ã ºâºðìºö àÿñòàé áîëîí õýðýãëýãäýæ áàéíà.
ªí㺠àÿñ íü ¿ã õýëëýðýýñ õàìààðàõ òºäèéã¿é äàãàâàð, íºõöºë, õýëç¿éí õýëáýðýñ ÷ øàëòãààëäàã. Á.ßâóóõóëàí “Í¿¿äýë÷íèé íàìàð” ø¿ëýãò:
Íàðñ íàéãàà ë
Íàâ÷èñ õèéñýý ë
Óóëûí îðîéä áóäàí ñóóãàà ë
Øóâóó áóöàà ë
Õÿðóó óíàà ë
ªâñºí òîëãîéä öàí áóóãàà ë
Òàë øàðëàà ë
Ìàë õîëõèî ë
Ìàë÷íû ñýòãýëãýíýò äîãäëîî ë
Ñàëõè ñýâýý ë
ªðõ äýâýý ë
ªëºí òîîñ òýíãýðò áîñîî ë
Àéëóóä í¿¿ãýý ë
Àìðàãóóä õîëäîî ë
Àÿà õººðõèé í¿¿äýë÷íèé íàìàð àà ãýæ! Ãýæ íàìàð öàãèéí íýãýí õýâèéí õºíãºí óéòãàðò áàéäëûã åðèéí ºã¿¿ëáýðç¿éí àðãààð ä¿ðñýëñýí áàéäàã. Óðàí çîõèîë ñóäëàã÷ äîêòîð Ä.¨íäîí ýíý ø¿ëãèéí îíöëîãèéã “íàéãààä ë, õèéñýýä ë ãýæ õýëýõèéí îðîíä çîðèóä íàéãàà ë, õèèñýý ë ãýæ áè÷ñýíýýñ ¿çâýë ø¿ëãèéí õºãèéã òîõèðóóëààä “ä” àâèà ÷óõàìäàà èë¿¿äýæ ºíãèéã íü àëäóóë÷èõààä áàéñàí áàéíà. Ýíý áîë ¿ã á¿ðèéí ºíãº, ýðëèéã ìýäðýõ ø¿ëýã÷èéí ãîö ìýäðýìòãèé ÷àíàðòàé õîëáîîòîé”
ÍÇ-í õýðýãë¿¿ð ãýäýã þó áîëîõûã àâ÷ ¿çüå. Õýëíèé ÍÇ-í õýðýãë¿¿ðèéí íººö íü ÍÇ-í ºí㺠àÿñ á¿õèé íýãæ¿¿äýýñ á¿òäýã.
No comments:
Post a Comment